راهنما والدین کودک و نوجوان تا 18 سالگی برای حفاظت از خطرات اینترنتی
مسئله امنیت کامپیوتری و مخصوصا امنیت اینترنتی روزبروز اهمیت بیشتری بخود میگیرد و جایگاه خود را در روابط خانوادگی اعضاء خانواده، درست مشابه رفت و آمد و ترددهای عادی و روزانه کودکان مهم و پراهیمت میسازد. همانگونه که شما نصایحی برای کودکان در رفتار و برخورد با غریبه ها در مدرسه و محیط بیرون دارید و قوانینی برای آن تعریف میکنید و اصرار بر اجرای آن دارید، باید در مورد وبگردی و آنلاین شدن کودکان هم همانقدر نکته بین و دقیق رفتار کنید.
در این گفتار ، در رابطه با مسئله امنیتی استفاده از کامپیوتر در محیط خانه برای این هفته موضوع حفاظت از آنلاین شدن کودکان با کامپیوتر بروی اینترنت را هدف قرار داده است تا اطلاعات لازم را برای پدر و مادرها فراهم نماید. لفظ کودک اینجا مترادف با فرزند آورده میشود که از ابتدای تولد تا رسیدن به سن قانونی 18 سال را شامل میشود.
یک نکته مهم
سئوال اینجاست که گروه پیش دبستانی چه نوع فعالیتهای آنلاین میتوانند داشته باشند. پاسخ اینست که والدین و پدربزرگ و مادربزرگها بچه ها را به دیدن وب سایتهای مخصوص کودکان میبرند و به بازیهای آنلاین میپردازند. در این رده سنی افراد بزرگسال نقشی اساسی در ایجاد محیط امن اینترنتی بازی میکنند و از نزدیک اقدام به مراقبت از کودکان خود مینمایند.
قبل از شروع کار با اینترنت ؛ کودکانمان را آموزش دهیم
قبل از آنکه کودکان شما اقدام به رفتن بروی اینترنت کنند و بعبارتی به وبگردی پرداخته و به آن عادت کنند لازم است تا تک تک اعضا خانواده بدانند و بفهمند که هنگام آنلاین شدن چه کارهایی میتوانند و چه کارهایی نمیتوانند انجام دهند.
بهترین روش آنست که همه دور هم نشسته و قوانینی تعریف کنید که همگی آنرا فهمیده و قبول کنند و آنرا مانند یک دستورالعمل برای هر کودک مطابق سن او بروی کاغذ آورده و قوانین خاص سن او را برایش مشخص سازید تا هنگام وبگردی از آن استفاده کند. این قوانین را در ادامه بشما پیشنهاد مینمایم.
بهتر است این دستورالعملها را مطابق یک قرارداد تنظیم کرده و بعد از تفهیم به کودک، آنرا به او بدهید تا امضاء کند و موافق اجرای آن نیز باشد. البته این مسئله بستگی مستقیم به سن کودک دارد و هرچه سن او بالاتر میرود حساسیت بیشتری مییابد.
قرارداد کاربری اینترنت ؛ تفاهم نامه بین والدین و کودکان
در پایان گفتار یک نمونه از قرار دادی را می آورم که میتواند در این رابطه بشما کمک کند. حال وقتی قرار دادها امضا شد میتوانید آنها را در کنار کامپیوترها نصب کنید تا هرکس حدود خود را تشخیص دهد. در دنیای امروز این مسئله را سرسری نگیرید و به آن با پوزخند نگاه نکنید این مسئله میتواند در دنیای اینترنتی خطرناک، بسیار بشما کمک کند.
این مسیر به کودک و خانواده کمک خواهد کرد تا در امنیت بیشتری از اینترنت استفاده کنند. پس بیایید تا به کودکانمان کمک کنیم با امنیت بیشتری از اینترنت استفاده کنند. کودک شما در چه مقطع سنی قرار دارد؟ ابتدا این مقطع سنی را مشخص کنید و سپس توصیه های این مطلب را خوانده و دنبال نمایید.
الف- کودک از سنین 2 تا 4 سال - آغاز
معمولا در این سن فعالیتهای اینترنتی با همراهی والدین انجام میشود مانند نگاه کردن به عکسهای خانوادگی، استفاده از یک وبکم برای ارتباط با سایر اعضاء خانواده و فامیل و یا دیدن سایتهای مورد علاقه کودکان مانند سایتهایی که لیست آنها در سایت کامتونت آمده است. مطابق مطالعاتی که در سال 2003 انجام شده است کودکان پیش دبستانی یکی از پررشدترین مصرف کنندگان اینترنتی محسوب میشوند. هرچند که این کودکان توجه محدودی به فعالیتهای آنلاین دارند اما تصاویر و اصوات اینترنتی میتواند به بازسازی قوای تجسمی آنها کمک کرده و تجربیاتشان را دوچندان نماید.
اما سئوال اینجاست که گروه پیش دبستانی چه نوع فعالیتهای آنلاین میتوانند داشته باشند. پاسخ اینست که والدین و پدربزرگ و مادربزرگها بچه ها را به دیدن وب سایتهای مخصوص کودکان میبرند و به بازیهای آنلاین میپردازند. در این رده سنی افراد بزرگسال نقشی اساسی در ایجاد محیط امن اینترنتی بازی میکنند و از نزدیک اقدام به مراقبت از کودکان خود مینمایند.
نکات ایمنی در کاربری - کودک از سنین 2 تا 4 سال
حال باید دید که چه نکات امنیتی را میتوان در این گروه رعایت کرد.
1- همیشه وقتی آنها میخواهند به اینترنت وصل شوند همراهشان باشید.
2- با افزودن سایتهای مخصوص کودکان که میشناسید در لیست Favorites برایشان یک محیط آنلاین شخصی ایجاد نمایید.
3- از موتورهای جستجوی مخصوص کودکان مانند MSN Kids Search به آدرس اینترنتی http://sea.search.msn.com/kids/ برای جستجوی موارد مورد نیاز استفاده کنید.
4- ابزار فیلتر سازی اینترنت را مورد توجه قرار دهید. MSN Premium's Parental Controls میتواند بشما کمک کند.
5- به کمک ابزار پیشگیری از بروز پاپ آپ از کودک حکایت کنید. اکثر نمونه های ویندوز XP بروز شده، حاوی این قابلیت هستند. تولبار MSN هم میتواند بشما کمک کند. این تولبار را میتوانید از آدرس http://toolbar.msn.com/ بردارید.
کاربری کودک از سنین 5 تا 6 سال - خودمختاری
بچه های این سن بیشتر تمایل دارند تا به تنهایی وبگردی کنند. در این مرحله باید با آنها بیاموزید که به چه نکاتی دقت کنند. این رده سنی دیدی مثبت به دنیا دارد و معمولا همه چیز را باور دارد.
بچه های این سن معمولا دستورات کامپیوتر را دنبال میکنند، از ماوس استفاده میکنند و به بازیهای کامپیوتری میپردازند. البته آنها وابستگی شدیدی به افراد بزرگسال دارند تا بتوانند به وب سایت مورد نظر برسند، ایمیل بفرستند یا اطلاعات آنلاین را تحلیل کنند.
نکات ایمنی در کاربری - کودک از سنین 5 تا 6 سال
مسائل امنیتی برای وبگردی این رده سنی به این شرح است.
1- مانند رده سنی قبلی نکات امنیتی را راعایت کنید.
2- کامپیوتر را به نحوی قرار دهید که بتوانید صفحه آنرا دیده و فعالیتهای کودک را زیر نظر بگیرید.
3- به کودک خود مسائل شخصی را بیاموزید و به او یاد دهید که اطلاعات مربوط به خود و خانواده را وقتی آنلاین است به دیگران نگوید.
4- در این سن به او اجازه ندهید تا از سیستم پیام فوری IM ، ایمیل، چت روم استفاده کند.
5- در کودک خود این اعتماد را بوجود آورید که اگر مسئله ای او را در اینترنت ناراحت کرد با شما در میان بگذارد.
ج: کودک از سنین 7 تا 8 سال - رشد علائق
بچه های این رده بدنبال انجام کارهایی که از آن منع شده اند میروند. وقتی آنلاین هستند به سایتهایی میروند که اجازه ندارند و یا با کسی صحبت کنند که نباید. این سن بسیار به خانواده علاقمند است. دوست دارد در مورد جنسیت و توانمندی عقلی خود بداند، اعتماد میکند و سئوالی درباره شناسایی طرف خود نمیکند.
نکات ایمنی در کاربری کودک از سنین 7 تا 8 سال
مسایل امنیتی این سن میتواند بشکل زیر باشد.
1- مطابق ابتدای مقاله، یک قانون برای استفاده از اینترنت تدوین کنید.
2- او را تشویق کنید که فقط از سایتهایی دیدن کند که اجازه آنرا دارد.
3- مسائل مطرح شده در ردیفهای سنی قبلی را نیز رعایت کنید.
4- بجای آنکه به کودک اجازه دهید آدرس ایمیل شخصی داشته باشد یک آدرس ایمیل خانوادگی بگیرید.
5- به کودک بگویید قبل از ارسال اطلاعات در محیط آنلاین، شما را آگاه سازد.
6- از فیلترهای ایمیل برای جلوگیری از دریافت ایمیلهایی از افراد بخصوص یا حاوی مطالب و موارد نامناسب استفاده کنید.
7- در این سن به او اجازه استفاده از پیام فوری IM را ندهید.
8- او میتواند فقط از چت رومهای سایتهای مخصوص کودکان تحت نظارت شما استفاده نماید.
9- درست مانند رفتارهای او با سایر دوستانش در زندگی عادی، از او درباره دوستان آنلاینش سئوال کنید و به بحث بنشینید.
10- با او درباره امنیت مسائل جنسی بزبان کودکانه صحبت کنید و هشدار دهید چون میتواند براحتی وارد این نوع سایتها شود.
د: وبگردی کودک از سنین 9 تا 12 سال - وبگرد دانا
این نوجوانان میخواهند همه چیز را بدانند. برای آنها عادی است که بدانند آنجا چیست. برای عدم دسترسی به مسائل خطرناکی مانند مسائل سکسی و یا نحوه ساخت بمب و آدم کشی میتوانید از کنترلهای مخصوص اولیا در اینترنت استفاده کنید تا آنها را سد نمایید. این سن در حین وابستگی به خانواده تمایل زیادی به استقلال دارد. او میخواهد از مسائل اطراف برای خود جذابیت درست کند و ارتباط با دوستان برایش بسیار مهم میشود.
بچه های این سن از اینترنت برای یادگیری و تحقیق مسائل مدرسه سود میجوید. آنها میتوانند موزیک دانلود کنند، از ایمیل استفاده کنند، به بازیهای آنلاین بپردازند. آنها بهترین راه برای ارتباط با دوستانشان را پیام فوری IM میدانند.
مسایل ایمنی مورد نیاز در وبگردی کودک از سنین 9 تا 12 سال
برای حفاظت از این گروه سنی، موارد زیر مهم خواهد بود.
1- مسائل گروهای قبلی در اینجا هم کاربرد دارد.
2- مصر باشید که کودک شما هیچگاه افراد آنلاین را بصورت واقعی ملاقات نکند.
3- به او بیاموزید که بدون اجازه شما اقدام به دانلود از اینترنت نکند. ممکن است او با این کار انواع برنامه های جاسوسی و ویروسها را به کامپیوتر راه دهد.
4- بهتر است یک user account با محدودیت در اختیار او قرار دهید تا بدون اطلاع شما نتواند کارهایی مانند نصب برنامه روی کامپیوتر انجام دهد.
5- به او در مورد سایتهای مستهجن هشدار داده و او را به سمت سایتهای مفید هدایت کنید.
5- حتما به ایمیل و اشتراک پیام فوری IM او دسترسی داشته باشید تا مطمئن شوید که با غریبه ها ارتباطی ندارند.
6- با کودک خود درباره عادات رفتارهای شایسته آنلاین صحبت کنید. آنها باید یاد بگیرند که از اینترنت برای ایجاد شایعه و یا آسیب رسانی به دیگران استفاده نکنند.
وبگردی کودک از سنین 13 تا 17 سال - خبره فنی
با توجه به اینکه اکثر بچه های این رده بیش از والدین خود از اینترنت آگاهی دارند، آموزش و تذکر دادن بدانها مشکل میشود. عقد قرارداد بین والدین و کودکان میتواند برای این رده سنی بسیار مفید باشد. یادتان باشد که باید فعالیتهای آنلاین او را دائم کنترل نمایید. یادتان باشد که کدها و پسوردهای خود را از دسترس این سن دور نگهدارید تا خدای نکرده بجای شما فعالیت نکنند.
این رده سنی بسیار مستعد ایده های جدید هستند اما چون تجربه کمی دارند، توان قضاوت در آنها ضعیف است. پدر و مادر باید برای این سن نقش مشاور و هدایت کننده را بازی کنند.
این رده سنی به اکثر فعالیتهای اینترنتی میپردازد. او قادر است از موتورهای جستجو برای یافتن سئوالات خود استفاده کند. او علاقه به رفتن به چت رومها و همصحبتی با دوستان و حتی افراد بزرگسال را دارد. پسرها در این سن بیشتر به جنبه های شوخیهای زشت، قمار و سایتهای مخصوص بزرگسالان علاقه نشان میدهند. دخترها چون اکثرا تمایل به همصحبتی در چتهای آنلاین نشان میدهند بیشتر در مورد تعرضات سکسی قرار میگیرند و از این جنبه آسیب پذیری بیشتری دارند.
نکات ایمنی در وبگردی کودک از سنین 13 تا 17 سال( نوجوان)
برای حفاظت از این گروه سنی باید به مسائل زیر توجه کرد.
1- مسائل گروههای قبلی را مورد توجه قرار دهید.
2- در قانونی که تنظیم میکنید مسائل کنترلی بیشتری درباره نوع سایتهایی که مرور میشود، ساعتهای اتصال به اینترنت و نحوه برخورد با دیگران مخصوصا در چت رومها تاکید شود.
3- آگاه باشید که کودک شما از چه سایتها و چت رومهایی استفاده میکند و با چه کسانی بحث میکند. از آنها بخواهید در چت رومهای عمومی صحبت کند و از رفتن به چت رومهای خصوصی اجتناب نماید.
4- از کودکان بخواهید که موزیک و فایلهای دارای حق کپی را بدون اجازه شما دانلود نکنند.
5- درمورد اسپم به آنها بگویید و از آنها بخواهید که مراقب این مسئله باشند. آنها نباید آدرس ایمیل خود را در اختیار هر سایت یا هرکسی قرار دهند.
6- مطمئن شوید که قبل از انجام هر نوع نقل و انتقال مالی و یا خرید، فرزندتان با شما مشورت میکند.
7- به آنها درباره خطرات قمارهای اینترنتی هشدار دهید. آنها باید بدانند که این عمل برایشان جرم محسوب میشود و غیرقانونی است.
8- مراقب سایتهایی که همواره بدانها سر میزند باشید. مطمئن شوید که سایتهایی با عبارتهای زشت و کریه مورد توجه او نیست و اینکه او اقدام به ارسال اطلاعات شخصی و عکسهای خود به سایتها نمیکند.
سخن آخر
آنچه در این گفتار بدان پرداخته شد البته توصیه ها و نکات است که بهتر است کودکان و نوجوانان خود بیاموزیم ؛ از روش حذف صورت مسله بهره نبریم به عبارتی کودک یا نوجوان خود را به واهمه و ترس از اعتیاد مجازی ، سو کاربری ؛ انحراف اخلاقی و یا هر واژه ای از کار با اینترنت محروم نکنیم . بهتر است به فن آوری اطلاعات مانند هر تکنولوژی نوین و جدید؛ با کاربری مناسب و سو کاربری نگاه کنیم و سعی کنیم که کاربری مناسب را به کودکان و نوجوانان خود بیاموزیم.
بدون شک ؛ این مقوله مانند مسایل اخلاقی و تربیت کودک و نوجوان یک امر نسبی ؛ علاقمندی و حتی فرهنگ و عرف بومی و منطقه ایست ؛ به کودک خود بیاموزیم که کاربری درست را انجام دهد تا همیشه و در همه حال از بیم و ترس فن آوری اطلاعات در امان باشد
والدین هم کاربری فن آوری اطلاعات را بیاموزند
در گفتاری پیشین تحت عنوان در خصوص سواد رایانه و سطح آموختن کاربری فن آوری اطلاعات به تفصیل سخن گفتیم ؛ این را تاکید می کنم والدینی می توانند در فن آوری نوین اطلاعات و ارتباطات ؛ و استفاده صحیح ؛ بهینه و به روز کودکان خود موفق عمل کنند که در ابتدا خود بر مسایل ؛ دانش و فهم فن آوری اطلاعات دانا ؛مسلط و آگاه باشند وگرنه تمام رشته یمان از بین می رود.
مهم نیست خود والدین در امر مسلط باشند ؛ کافی است در این مورد از دیگر فرزندان ؛ فامیل مقبول کودک نظیر دایی ؛ خاله و عمو کمک بگیریم و یا حتی با اساتید و صاحب نظران نیز مشاوره داشته باشیم. و مطلوب تر آنکه از قافله عقب نمانید و خود نیز کاربری اینترنت را به خوبی و در حد نیاز مطابق با استاندارها و تعاریف جهانی بیاموزیم
یک توضیح این مقاله توسط شخصی مقیم در تورنتو کانادا نگارش شده است اگر در محتوا و چیدمان گفتار کمی بومی عمل نشده است ؛ می توانید با بهره از امکانات موجود کشور و فرهنگ بومی خود عمل نموده واز گفتار ذکر شده تنها بعنوان یک پشنهاد جالب بهره ببریم در پایان امیدوارم که همواره استفاده مفید و سالم از اینترنت داشته باشید و خطری شما و خانواده محترمتان را تهدید نکند.
منبع : وبسایت تورتنو – کامپیوتر در خانه به نشانی اینترنتی http://www.cometonet.com
نویسنده : نگارنده توانمند فن آوری اطلاعات مقیم در کانادا بهمن بهمن دژی - تورنتو
